Al vijf maanden lang staat het boek op nummer één in de Vlaamse bestsellerlijst, het boek verschijnt binnenkort in acht landen én de filmrechten zijn al verkocht: ‘Het smelt’ van de Vlaamse debutante Lize Spit. In Nederland geniet het boek nog niet zo’n grote bekendheid en daar moet verandering in komen, vindt uitgeverij Das Mag. Daarom worden er deze week maar liefst honderd exemplaren van deze pil verspreid in de Nederlandse treinen.
Mij was de ophef over het boek niet ontgaan. En dus kocht ik vorige maand ‘Het smelt’.
De eerste honderd pagina’s moest ik wennen aan het taalgebruik in ‘Het smelt’. De zinsbouw van onze zuiderburen wijkt soms af van die van ons, en af en toe kom je woorden tegen waarvan je de betekenis niet direct kent. Wist je bijvoorbeeld dat een elastiek in het Vlaams een ‘rekkertje’ heet?
Toch werd ik al snel meegesleept door het verhaal: een jonge vrouw, Eva, gaat met een groot blok ijs in haar achterbak terug naar haar geboortedorp, waar ze is uitgenodigd voor een herdenking van de overleden Jan, de broer van haar jeugdvriend Pim. Pim woont op een boerderij en maakt van de herdenking gebruik om ook de nieuwe melkmachine feestelijk te openen. Waarom Eva zo’n enorm blok ijs in haar achterbak heeft, blijft tot ongeveer pagina 400 een mysterie.
Intussen gaan we terug in de tijd. Het jaar 1988 was een bijzonder jaar: in dat jaar werden er in het Vlaamse dorp maar drie kinderen werden geboren: Eva, Pim en Laurens. Ze vormen samen een aanhangsel bij een jongere of oudere klas en staan bekend als ‘de drie musketiers’. Als ze in de pubertijd komen, ontwikkelen Pim en Laurens een grote interesse voor meisjes. Ze bedenken daarom een spel: er worden meisjes uitgenodigd die het volgende raadsel moeten oplossen: een man heeft zich opgehangen en er ligt een plas water onder hem. Rara, hoe kan dit? Als het een meisje lukt om het juiste antwoord te geven, kan zij tweehonderd euro verdienen. Als het niet lukt, moet zij zich uitkleden.
Eva heeft het raadsel bedacht en is secretaris, maar ze heeft het er wel moeilijk mee dat geen meisje het antwoord raadt. Als een verstandelijk gehandicapt meisje wordt betrokken in het spel, geeft zij het geld weg. Daarna veranderen Pim en Laurens de spelregels: als het antwoord op het raadsel door een meisje wordt geraden, mag zij het drietal opdragen iets te doen; als het niet lukt, mogen de jongens met haar doen wat zij willen. Het spel wordt steeds grensoverschrijdender en heeft een fatale afloop.
In ‘Het smelt’ loopt de spanning in beide verhaallijnen prachtig parallel, totdat ze rond pagina 400 samenvallen: in één klap wordt duidelijk wat Eva met het blok ijs gaat doen. De kracht van het verhaal zit in het geven van de juiste informatie op de juiste plek, waardoor je als lezer wordt meegesleurd naar het eind. Lize Spit beheerst deze kunst als geen ander: ze schrijft confronterend en wreed, maar tegelijkertijd supergecontroleerd. De personages zijn bovendien krachtig en overtuigend neergezet; ze hebben elk hun eigen streken die veel informatie blootgeven over wat uiteindelijk tot de plot leidt.
Het is dus volledig terecht dat Das Mag ook de Nederlanders aan ‘Het smelt’ wil krijgen met de ludieke treinactie. Mocht je deze week met de trein reizen en het boek plotseling op een stoel zien liggen, neem het dan mee en lees het!