Deze week ben ik 33 geworden. Als verjaardagscadeau kreeg ik van Melle een felbegeerde cd van The Flying Lesbians, een Duitse vrouwenband uit de jaren ‘70. Toen ik werd geboren, hieven zij zich op; toch hebben ze een onuitwisbare indruk op me achtergelaten – ik voel me dochter van de eerste feministische golf.
Kort voor mijn verjaardag las ik Atoomgeheimen, het nieuwste boek van Marja Pruis (2008). Daarin beschrijft zij vrouwendilemma’s van nu – comfortabel of aantrekkelijk?, zelfbeschikking of beschikbaarheid? –, maar zet zij eveneens een overtuigend beeld neer van de jaren zeventig/tachtig, toen vrouwen uit principe met vrouwen vreeën en er harde acties werden gevoerd voor de gelijkheid van vrouw en man.
Niet ik, maar mijn moeder werd volwassen in de jaren zeventig. Met mijn vader stapte ze in een feministisch huwelijksbootje en in 1976 kreeg ze mij. Ze nam me mee naar Brandpunt, het vrouwenhuis in Assen. Ik heb er maar één herinnering aan, van toen ik een jaar of drie was. Ik zat in de zandbak van de crèche, toen een andere moeder haar kind achterliet. Een jongetje. Dat kon natuurlijk niet, wist ik, jongetjes in het vrouwenhuis. Dus riep ik mijn moeder er op hoge toon bij: “Hij mag hier toch helemaal niet komen, mama?” Ik wees naar het jongetje, die inmiddels bij mij in de zandbak zat en mij met grote ogen aankeek. “Volwassen mannen mogen hier inderdaad niet komen,” antwoordde mijn moeder rustig, “maar kleine jongetjes zijn geen probleem.” Ik vroeg me nog even af waarom dan niet, maar al snel gaf ik hem mijn schepje; de rest van de dag heb ik met hem gespeeld.
Bij ons over de vloer kwamen regelmatig lesbiennes, die mijn moeder uit het vrouwenhuis kende, of die toevallig naast ons woonden. Ik ben dus opgegroeid met het beeld dat je samen was met degene van wie je hield, man of vrouw. Nooit heb ik daar vraagtekens bij gezet. The Flying Lesbians dachten daar wel anders over:
l‘m a lesbian, how about you?
hiding what you know is true?
is everybody expecting you
to give the bridal vow “l do”?
get a man that you don‘t like
never say that you‘re a dyke?no, no, no, no, no, no, no
come on tell them you‘re a lesbian
no, no, no, no, no, no, no
say that you‘re a lesbian (Uit: ‘I’m a lesbian, how about you?’)
Ook in andere liedjes prediken The Flying Lesbians voor de vrouwenliefde. Niet omdat je nu eenmaal van vrouwen houdt, maar omdat heteroseksuele liefde vrouwen tot huisslaven degradeert:
als frau sollst du nur, für andere da sein
als frau sollst du nur, attraktiv und schön sein
als frau sollst du nur, an andere denken
nur nicht an dich selbstdu sollst für ihn eine gute frau sein
und seinen kindern eine gute mutter sein
du sollst vor allem die drecksarbeit zu hause tun
das alles nur aus liebe (Uit: ‘frauen kommt her’)
Hoewel mijn ouders en ik deze teksten luidkeels meezongen in de auto op weg naar mijn zwemles, sloeg het feminisme bij ons thuis niet door. Mijn ouders waren tolerant naar homo’s, maar ook naar hetero’s. Het ideale klimaat voor mij als kind om zelf keuzes te leren maken in de groei naar volwassenheid.
Als vier- tot twaalfjarige nam ik de teksten ter kennisgeving aan. Ik zong mee, maar begreep niet echt waarover de muziek ging. In mijn pubertijd kreeg feminisme een andere lading. Het bandje van The Flying Lesbians was inmiddels stukgedraaid, maar op schoolreis las ik mijn eerste Opzij en realiseerde ik mij voor het eerst dat er onuitgesproken allerlei dingen van mij worden verwacht omdat ik een vrouw ben.
Zo kom ik terug bij Atoomgeheimen. Comfortabel of aantrekkelijk? Zelfbeschikking of beschikbaarheid? Dit zijn dagelijks terugkerende dilemma’s in het leven van een moderne vrouw. Om maar niet te spreken over de balans tussen werk en privé, de verdeling van zorgtaken en huishoudelijke taken, het glazen plafond… Het feminisme heeft ons, mannen en vrouwen, nog veel te brengen.
En The Flying Lesbians? Die blijven vooral leuk om hun waanzinnig meezingbare liedjes!
Meer weten? Kijk dan op www.flying-lesbians.de